اِسْمُ الْفَاعِل |
الْمَصْدَرُ |
أَمْرٌ |
الْمُضَارِعُ |
الْمَاضِي |
ক্রিয়া |
مُتَفَعِّلٌ |
تَفَعُّلٌ |
تَفَعَّلْ |
يَتَفَعَّلُ |
تَفَعَّلَ |
|
مُتَفَكِّرٌ |
تَفَكُّرٌ |
تَفَكَّرْ |
يَتَفَكَّرُ |
تَفَكَّرَ |
চিন্তা করা |
مُتَذَكِّرٌ |
تَذَكُّرٌ |
تَذَكَّرْ |
يَتَذَكَّرُ |
تَذَكَّرَ |
স্মরন করা |
مُتَوَكِّلٌ |
تَوَكُّلٌ |
تَوَكَّلْ |
يَتَوَكَّلُ |
تَوَكَّلَ |
ভরসা করা |
مُتَبَيِّنٌ |
تَبَيُّنٌ |
تَبَيَّنْ |
يَتَبَيَّنُ |
تَبَيَّنَ |
সুস্পষ্ট করা |
مُتَوَلٍّ |
تَوَلٍّ |
تَوَلَّ |
يَتَوَلَّى |
تَوَلَّى |
মুখ ঘুরানো |
مُتَوَفٍّ |
تَوَفٍّ |
تَوَفَّ |
يَتَوَفَّى |
تَوَفَّى |
পুর্ন মাত্রায় নেওয়া |
مُتَكَلِّمٌ |
تَكَلُّمٌ |
تَكَلَّمْ |
يَتَكَلَّمُ |
تَكَلَّمَ |
কথা বলা |
مُتَعَلِّقٌ |
تَعَلُّقٌ |
تَعَلَّقْ |
يَتَعَلَّقُ |
تَعَلَّقَ |
সম্পর্ক রাখা |
مُتَقَبِّلٌ |
تَقَبُّلٌ |
تَقَبَّلْ |
يَتَقَبَّلُ |
تَقَبَّلَ |
গ্রহন করা |
مُتَطَهِّرٌ |
تَطَهُّرٌ |
تَطَهَّرْ |
يَتَطَهَّرُ |
تَطَهَّرَ |
পবিত্র হওয়া |
مُتَفَرِّقٌ |
تَفَرُّقٌ |
تَفَرَّقْ |
يَتَفَرَّقُ |
تَفَرَّقَ |
পৃথক হওয়া |
مُتَزَوِّجٌ |
تَزَوُّجٌ |
تَزَوَّجْ |
يَتَزَوَّجُ |
تَزَوَّجَ |
বিবাহ করা |
مُتَقَلِّبٌ |
تَقَلُّبٌ |
تَقَلَّبْ |
يَتَقَلَّبُ |
تَقَلَّبَ |
পরিবর্তন হওয়া |
مُتَأَخِّرٌ |
تَأَخُّرٌ |
تَأَخَّرْ |
تَأَخَّرُ |
تَأَخَّرَ |
দেরি করা |
مُتَوَجِّهٌ |
تَوَجُّهٌ |
تَوَجَّهّْ |
يَتَوَجَّهُ |
تَوَجَّهَ |
দিক করা |
مُتَبَيِّنٌ |
تَبَيُّنٌ |
تَبَيَّنْ |
يَتَبَيَّنُ |
تَبَيَّنَ |
সুস্পষ্ট করা |
مُتَلَقٍّ |
تَلَقٍّ |
تَلَقَّ |
يَتَلَقَّى |
تَلَقَّى |
গ্রহণ করা |
مُتَوَفٍّ |
تَوَفٍّ |
تَوَفَّ |
يَتَوَفَّى |
تَوَفَّى |
পূর্ন করা |
تَفَعَّلَ গঠনের কিছু তাতপর্য
ক) فَعَّلَ গ্রুপে ক্রিয়া কর্মের উপর বর্তায় কিন্তু تَفَعَّلَ এই গ্রুপে ক্রিয়া কর্তার নিজের উপর বর্তায়।
সে শিখলো |
تَعَلَّمَ |
সে শিখাল |
عَلَّمَ |
সে আলাদা হলো |
تَفَرَّقَ |
সে আলাদা করলো |
فَرَّقَ |
সে জায়গা করে নিলো |
تَفَسَّحَ |
সে জায়গা করে দিল |
فَسَّحَ |
খ) এই গ্রুপে ক্রিয়া অনেক সময় ধীরে ধীরে করা বোঝায়,
সে চুমুক দিয়ে দিয়ে পান করলো |
تَجَرَّعَ |
সে গিলে ফেলল |
جَرَعَ |
গ) সম্পূর্ণ নতুন অর্থঃ
সে কথা বলল |
تَكَلَّمَ |
সে আঘাত করলো |
كَلِمَ |
সে দান করলো |
تَصَدَّقَ |
সে সত্য বলল |
صَدَقَ |
الْمَاضِي অতীত কালের ক্রিয়া |
|||
বহুবচন |
দ্বিবচন |
একবচন |
|
تَأَخَّرُوْا |
تَأَخَّرَا |
تَأَخَّرَ |
পুং |
تَأَخَّرْنَ |
تَأَخَّرَتَا |
تَأَخَّرَتْ |
স্ত্রী |
تَأَخَّرْتُمْ |
تَأَخَّرْتُمَا |
تَأَخَّرْتَ |
পুং |
تَأَخَّرْتُنَّ |
تَأَخَّرْتُمَا |
تَأَخَّرْتِ |
স্ত্রী |
تَأَخَّرْنَا |
|
تَأَخَّرْتُ |
উভয় |
الْمُضَارِعُ বর্তমান কালের ক্রিয়া |
|||
বহুবচন |
দ্বিবচন |
একবচন |
|
يَتَأَخَّرُوْنَ |
يَتَأَخَّرَانِ |
يَتَأَخَّرُ |
পুং |
يَتَأَخَّرْنَ |
تَتَأَخَّرَانِ |
تَتَأَخَّرُ |
স্ত্রী |
تَتَأَخَّرُوْنَ |
تَتَأَخَّرَانِ |
تَتَأَخَّرُ |
পুং |
تَتَأَخَّرْنَ |
تَتَأَخَّرَانِ |
تَتَأَخَّرِيْنَ |
স্ত্রী |
نَتَأَخَّرُ |
|
أَتَأَخَّرُ |
উভয় |
الْمَاضِي অতীত কালের ক্রিয়া (কর্মবাচ্য ক্রিয়া) |
|||
বহুবচন |
দ্বিবচন |
একবচন |
|
تُؤُخِّرُوْا |
تُؤُخِّرَا |
تُؤُخِّرَ |
পুং |
تتُؤُخِّرْنَ |
تُؤُخِّرَتَا |
تُؤُخِّرَتْ |
স্ত্রী |
تُؤُخِّرْتُمْ |
تُؤُخِّرْتُمَا |
تُؤُخِّرْتَ |
পুং |
تُؤُخِّرْتُنَّ |
تُؤُخِّرْتُمَا |
تُؤُخِّرْتِ |
স্ত্রী |
تُؤُخِّرْنَا |
|
تُؤُخِّرْتُ |
উভয় |
أَمْرٌ আদেশ |
|||
বহুবচন |
দ্বিবচন |
একবচন |
|
تَأَخَّرُوْا |
تَأَخَّرَا |
تَأَخَّرْ |
পুং |
تَأَخَّرْنَ |
تَأَخَّرَا |
تَأَخَّرِيْ |
স্ত্রী |
نَهِيْ নিষেধ |
|||
لا تَتَأَخَّرُوْا |
لا تَتَأَخَّرَا |
لا تَتَأَخَّرْ |
পুং |
لا تَتَأَخَّرْنَ |
لا تَتَأَخَّرَا |
لا تَتَأَخَّرِيْ |
স্ত্রী |
الْمُضَارِعُ বর্তমান কালের ক্রিয়া (কর্মবাচ্য ক্রিয়া) |
|||
বহুবচন |
দ্বিবচন |
একবচন |
|
يُتَأَخَّرُوْنَ |
يُتَأَخَّرَانِ |
يُتَأَخَّرُ |
পুং |
يُتَأَخَّرْنَ |
تُتَأَخَّرَانِ |
تُتَأَخَّرُ |
স্ত্রী |
تُتَأَخَّرُوْنَ |
تُتَأَخَّرَانِ |
تُتَأَخَّرُ |
পুং |
تُتَأَخَّرْنَ |
تُتَأَخَّرَانِ |
تُتَأَخَّرِيْنَ |
স্ত্রী |
نُتَأَخَّرُ |
|
أُتَأَخَّرُ |
উভয় |
Form V এর কুরআনীয় উদাহরণ
নিশ্চয় এতে চিন্তাশীল লোকদের জন্যে নিদর্শনাবলী রয়েছে |
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ |
হে আমাদের রব! আমাদের থেকে কবুল কর |
رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا ۖ |
তাদের উপর ফেরেশতারা অবতীর্ণ হয় |
تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ |
জাহান্নাম কি অহংকারীদের আবাসস্থল নয় ? |
أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِّلْمُتَكَبِّرِينَ |
কোর্স বিষয়বস্তু